ติดต่อเรา
Home
Oxygen Absorber คืออะไร? รู้จักการถนอมอาหารด้วยการลดออกซิเจน

Oxygen Absorber คืออะไร? รู้จักการถนอมอาหารด้วยการลดออกซิเจน

Oxygen Absorber คือ

ในโลกธุรกิจอาหารที่การแข่งขันสูง อายุการเก็บรักษา เป็นกุญแจสำคัญสู่ความสำเร็จและการเติบโต Oxygen Absorber คือทางเลือกใหม่ ที่เข้ามาปฏิวัติการถนอมอาหาร เป็นเทคโนโลยีใหม่ ในกลุ่มบรรจุภัณฑ์แอคทีฟ (Active Packaging) ที่ช่วยให้ผลิตภัณฑ์ของคุณคงความสดใหม่ได้ยาวนานยิ่งขึ้น พร้อมเปิดประตูสู่ตลาดใหม่ ๆ ได้อย่างมั่นใจ

บทความนี้จะพาคุณไปเจาะลึกถึง Oxygen Absorber ตั้งแต่หลักการทำงาน ประโยชน์ที่ได้รับ ไปจนถึงตัวอย่างผลิตภัณฑ์ที่นิยมใช้ เพื่อให้คุณเข้าใจว่าเทคโนโลยีนี้จะช่วยยืดอายุอาหารได้อย่างไร

สารบัญบทความ

Oxygen Absorber คืออะไร? เข้าใจหลักการถนอมอาหารด้วยการคุมสภาพแวดล้อม

Oxygen Absorber คือเทคโนโลยีบรรจุภัณฑ์แบบ Controlled Atmosphere Packaging (CAP) ที่มีประสิทธิภาพสูงในการถนอมอาหาร โดยทำหน้าที่กำจัดออกซิเจนในบรรจุภัณฑ์ให้เหลือปริมาณน้อยกว่า 0.01% อย่างรวดเร็วและต่อเนื่อง ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญในการยืดอายุผลิตภัณฑ์อาหาร

Oxygen Absorber หรือ Oxygen Scavenger เป็นเทคโนโลยีที่พัฒนาขึ้นและใช้ยืดอายุอาหารในเชิงพาณิชย์ครั้งแรกในประเทศญี่ปุ่น จึงมีชื่อเรียกเป็นภาษาไทยได้หลายชื่อ เช่น ซองดูดออกซิเจน ซองกำจัดออกซิเจน สารดูดซับออกซิเจน วัตถุดูดออกซิเจน เป็นต้น

กลไกการทำงานเพื่อยืดอายุอาหาร

  • ยับยั้งการเติบโตจุลินทรีย์ที่ใช้ออกซิเจน: Oxygen Absorber ทำหน้าที่กำจัดออกซิเจนในบรรจุภัณฑ์ ทำให้จุลินทรีย์ที่ต้องใช้ออกซิเจนในการเติบโต เช่น แบคทีเรีย ยีสต์ และรา ไม่สามารถเจริญเติบโต ป้องกันการเน่าเสียของอาหารได้
  • ป้องกันปฏิกิริยาออกซิเดชัน: ภาวะไร้ออกซิเจนที่ซองดูดออกซิเจนสร้างขึ้น ช่วยหยุดปฏิกิริยาเคมีที่ทำให้อาหารเสื่อมคุณภาพ เช่น
    • การเหม็นหืน: ป้องกันการทำปฏิกิริยาระหว่างออกซิเจนกับไขมันไม่อิ่มตัว โดยเฉพาะกรดไขมันไม่อิ่มตัวเชิงซ้อน (Polyunsaturated Fatty Acids หรือ PUFA) ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของกลิ่นและรสชาติไม่พึงประสงค์
    • การสูญเสียวิตามิน: วิตามินที่ไวต่อออกซิเจน เช่น วิตามินซีและวิตามินอี จะได้รับการปกป้อง ทำให้คุณค่าทางโภชนาการคงอยู่
    • การเปลี่ยนสี: ป้องกันการเปลี่ยนสีที่เกิดจากปฏิกิริยาออกซิเดชันของเม็ดสีรงควัตถุตามธรรมชาติ (เช่น แอนโธไซยานินสีแดง และแคโรทีนอยด์สีเหลืองส้ม) รวมถึงชะลอการเกิดสีน้ำตาลที่มีเอนไซม์เป็นตัวเร่ง

Oxygen Absorber เป็นเทคโนโลยี Active Packaging ที่นิยมใช้ร่วมกับเทคโนโลยีบรรจุภัณฑ์ยืดอายุอาหารอื่น ๆ เพื่อยกระดับประสิทธิภาพในการยืดอายุและรักษาคุณภาพอาหาร รวมถึงเพิ่มความมั่นใจในด้านความปลอดภัยให้กับผู้บริโภค

ทำไมถึงต้องใช้ Oxygen Absorber?

การใช้ Oxygen Absorber คือวิธีถนอมอาหารทางเลือกใหม่ที่มีประโยชน์หลายด้าน

  • ยืดอายุการเก็บรักษาอาหาร: ช่วยให้อาหารเก็บได้นานขึ้น ทำให้ลดการสูญเสียและเพิ่มระยะเวลาในการจำหน่าย
  • เพิ่มความปลอดภัย: ยับยั้งการเติบโตของจุลินทรีย์ เช่น แบคทีเรีย ยีสต์ และรา ที่ต้องการออกซิเจนในการดำรงชีวิต
  • คงคุณภาพอาหาร: รักษาคุณภาพของผลิตภัณฑ์ให้คงความสดใหม่ ทั้งรสชาติ เนื้อสัมผัส และกลิ่น
  • คงคุณค่าทางโภชนาการ: รักษาคุณค่าทางโภชนาการของวิตามินและสารอาหารที่ไวต่อออกซิเจน
  • ลดการใช้สารเคมีในอาหาร: เมื่อกำจัดออกซิเจนซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้อาหารเสื่อมคุณภาพ จึงไม่จำเป็นต้องใช้วัตถุเจือปนอาหาร เช่น วัตถุกันเสีย สารกันบูด สารกันหืน สีหรือกลิ่นสังเคราะห์ เป็นทางเลือกใหม่ในการถนอมอาหาร ปลอดภัยไร้สารเคมี
  • เพิ่มความน่าเชื่อถือ: ช่วยให้ผู้บริโภคมั่นใจในคุณภาพและความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ เป็นการสร้างจุดขายในตลาดที่มีการแข่งขันสูง เปลี่ยนอาหารธรรมดาให้เป็น Premium ได้ด้วย Oxygen Absorber
  • ขยายโอกาสทางการตลาด: ขยายรัศมีและช่องทางการจัดจำหน่าย ลดการสูญเสียสินค้าและลดต้นทุน สร้างความได้เปรียบทางการแข่งขัน และเปิดประตูสู่โอกาสทางธุรกิจใหม่ ๆ ที่ไม่เคยมีมาก่อน

Oxygen Absorber ดีกว่า Vacuum และ Gas Flush อย่างไร


Oxygen Absorber เปรียบเทียบ

บรรจุภัณฑ์บรรยากาศดัดแปลง (Modified Atmosphere Packaging หรือ MAP) ที่ใช้เครื่องบรรจุสุญญากาศ และ/หรือเติมแก๊ส (Vacuum or Gas flushing Machine) กำจัดออกซิเจนในบรรจุภัณฑ์นั้น จัดเป็นเทคนิคการถนอมอาหาร Hurdle Technology ที่แพร่หลาย เพื่อชะลอการเติบโตของจุลินทรีย์ และปรับลดค่า Redox Potential ของผลิตภัณฑ์

อย่างไรก็ตาม วิธีนี้ยังมีข้อจำกัดที่สำคัญคือ ไม่สามารถกำจัดออกซิเจนภายในบรรจุภัณฑ์ให้ต่ำกว่า 2% ได้ ซึ่งปริมาณดังกล่าวมากพอที่จะทำให้อาหารเน่าเสีย ไขมันเหม็นหืนหรือวิตามินบางชนิดเสื่อมสภาพได้ และที่สำคัญ ปริมาณออกซิเจนภายในบรรจุภัณฑ์จะค่อย ๆ เพิ่มขึ้น เมื่อเวลาผ่านไป ทำให้ประสิทธิภาพของการถนอมอาหารวิธีนี้ลดลงเรื่อย ๆ

ด้วยเหตุนี้ ซองดูดซับออกซิเจน (Oxygen Absorber) จึงถูกพัฒนาขึ้นมาเพื่อแก้ไขจุดอ่อนดังกล่าว แม้จะมีเป้าหมายเดียวกันแต่ Oxygen Absorber สามารถกำจัดออกซิเจนในบรรจุภัณฑ์ให้เหลือต่ำกว่า 0.01% ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยไม่ต้องลงทุนซื้อเครื่องจักรเฉพาะ

นอกจากนี้ การใช้ซองดูดซับออกซิเจนยังช่วยให้บรรจุภัณฑ์ ไม่เสียรูป ไม่หดรัด เหมือนการบรรจุแบบสุญญากาศ หรือ ไม่พองลมจากการอัดแก๊ส และที่สำคัญสามารถควบคุมรักษาให้ออกซิเจนให้อยู่ในระดับต่ำกว่า 0.01% ไว้ได้อย่างคงที่ต่อเนื่องตลอดอายุการเก็บรักษา ทำให้ได้ผลลัพธ์แบบ Controlled Atmosphere Packaging หรือ CAP ที่มีประสิทธิภาพในการยืดอายุอาหารที่เหนือกว่าเทคนิค MAP เดิมอย่างชัดเจน

ผลิตภัณฑ์แบบไหนบ้างที่นิยมใช้ Oxygen Absorber?

สารดูดซับออกซิเจน (Oxygen Absorber) เหมาะสำหรับผลิตภัณฑ์ที่ต้องการรักษาความสดใหม่และคุณภาพให้ยาวนาน โดยเฉพาะอาหารที่ไวต่อการเสื่อมสภาพจากออกซิเจน ตัวอย่างผลิตภัณฑ์ที่นิยมใช้มีดังนี้

  • เบเกอรี: ขนมปัง เค้ก คุกกี้
  • ขนมหวาน: ขนมเปี๊ยะ ไดฟูกุ โมจิ
  • ขนมขบเคี้ยวและอาหารทอด
  • ถั่วและธัญพืช
  • ใบชาและเมล็ดกาแฟคั่ว
  • ผลไม้อบแห้ง
  • อาหารทะเลอบแห้งหรือแปรรูป
  • เนื้อสัตว์อบแห้งหรือแปรรูป

การใช้ซอง Oxygen absorber เป็นหนึ่งในเคล็ดลับการเก็บรักษาอาหารแห้ง แม้ว่าผลิตภัณฑ์เหล่านี้จะมีความชื้นต่ำจนจุลินทรีย์เติบโตได้ยาก แต่กลับเป็นสภาวะที่เอื้อต่อ ปฏิกิริยาออกซิเดชันของไขมัน ซึ่งทำให้เกิดกลิ่นเหม็นหืนได้ง่าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในอาหารที่มีไขมันสูง เช่น ถั่ว, ขนมขบเคี้ยว, และคุกกี้เนยสด

อ่านข้อมูลเพิ่มเติม : วิธีเก็บขนมปัง

Oxygen Absorber ที่ถูกกฎหมาย ปลอดภัยเเละมีประสิทธิภาพ ต้องมี เลข อย.

Oxygen Absorber วิธีการเลือก

Oxygen Absorber คือผลิตภัณฑ์ที่อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ดังนั้น บนฉลากจึงต้องแสดง เลขทะเบียนอาหาร 13 หลัก หรือที่เรียกกันว่า “เลข อย.” ในกรอบเครื่องหมาย อย. อย่างชัดเจน

เหตุผลที่ต้องมีเลข อย.

  • สัมผัสอาหารโดยตรง: เนื่องจากซองดูดซับออกซิเจนถูกบรรจุรวมกับอาหารโดยตรง วัสดุที่ใช้ทำซองและสารดูดซับจึงต้องมีความปลอดภัย ไม่เป็นอันตรายเมื่อสัมผัสกับอาหาร
  • รับรองประสิทธิภาพและความปลอดภัย: การมีเลข อย. เป็นการยืนยันว่าผลิตภัณฑ์ผ่านการตรวจสอบโดย อย. และได้รับการรับรองมาตรฐาน GMP 420 แล้ว หากผลิตภัณฑ์ไม่ได้มาตรฐาน นอกจากจะถูกจัดเป็น “อาหารปลอม” แล้ว ยังอาจทำให้อาหารเน่าเสียก่อนกำหนดหรือเกิดการปนเปื้อน ซึ่งนอกจากจะเป็นอันตรายต่อสุขภาพของผู้บริโภค แล้วยังสร้างความเสียหายต่อชื่อเสียงของผู้ผลิตและผลิตภัณฑ์อีกด้วย

วิธีการเลือกซื้อซองดูดซับออกซิเจน (Oxygen Absorber) ที่ปลอดภัย

เนื่องจากในปัจจุบันมีซองวัตถุดูดออกซิเจนที่ไม่ได้รับอนุญาตวางขายอยู่เป็นจำนวนมาก ทั้งผลิตผิดกฎหมายภายในประเทศและลักลอบนำเข้าจากต่างประเทศ การเลือกซื้อจากผู้ผลิตที่น่าเชื่อถือและถูกต้องตามกฎหมายจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เพราะนอกจากจะช่วยป้องกันความผิดทางกฎหมายของผู้ใช้งานแล้ว ยังเป็นการรับประกันความปลอดภัยต่อผู้บริโภคด้วย

ผู้ผลิตอาหารจึงควรตรวจสอบผลิตภัณฑ์ Oxygen Absorber อย่างละเอียดก่อนตัดสินใจเลือกซื้อ โดยมีแนวทางดังนี้:

  •  ตรวจสอบเลข อย. 13 หลัก: ก่อนอื่นให้ดูที่ฉลากผลิตภัณฑ์ว่ามี เลข อย. หรือไม่ หากมี ให้นำเลขดังกล่าวไปตรวจสอบสถานะได้ที่เว็บไซต์ของ อย. โดยตรง https://oryor.com/check-product-serial เพื่อให้แน่ใจว่า สถานะ ผลิตภัณฑ์ (คงอยู่) \ สถานะ สถานที่ (คงอยู่) รวมถึง ชื่อซองดูดออกซิเจน ตรงกับใบอนุญาต เป็นไปตามที่ระบุไว้
  • ตรวจสอบความปลอดภัยของวัสดุบรรจุภัณฑ์: เช็คว่ามีเอกสารยืนยันผลการทดสอบฟิล์มซองว่าสอดคล้องกับประกาศกระทรวงสาธารณสุขฉบับที่ 435 พ.ศ. 2565 เรื่อง กำหนดคุณภาพหรือมาตรฐานของภาชนะบรรจุที่ทำจากพลาสติก
  •   ตรวจสอบสารที่ใช้: เช็คเอกสารที่ยืนยันว่าสารที่บรรจุภายในซองเป็น Food Grade และมีการทดสอบ toxicity (LD50) ว่าไม่เป็นพิษ (practically non-toxic) เพื่อให้มั่นใจว่าจะไม่เป็นอันตรายต่อผู้บริโภค
  • ตรวจสอบมาตรฐานการผลิต: สอบถามข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่ผลิตว่ามีมาตรฐาน GHPs & HACCP ซึ่งเป็นระบบการจัดการด้านสุขลักษณะที่ดีในการผลิตอาหารและระบบวิเคราะห์อันตรายและจุดวิกฤติที่ต้องควบคุมหรือไม่

Oxygen Absorber คือวัสดุถนอมอาหารยอดนิยม ที่หลายธุรกิจเลือกใช้

Oxygen Absorber คือเทคโนโลยีถนอมอาหารที่มีประสิทธิภาพและใช้งานได้หลากหลาย ช่วยยืดอายุการเก็บรักษาอาหารให้สดใหม่ได้นานขึ้น ด้วยการดูดซับออกซิเจนในบรรจุภัณฑ์เพื่อลดการเสื่อมสภาพของอาหารที่เกิดจากการออกซิเดชัน และยังช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ซึ่งเป็นสาเหตุของการเน่าเสียได้เป็นอย่างดี จึงเป็นเทคโนโลยีใหม่ยอดนิยมที่หลายธุรกิจเลือกใช้เพื่อคงคุณภาพของอาหาร

หากท่านกำลังมองหาผลิตภัณฑ์สำหรับถนอมอาหาร เพื่อยืดอายุการเก็บรักษาให้อยู่ได้นานขึ้น ที่ Alpine Foods (บริษัทในเครือ Janjaras Group) เรามี Active Packaging หลากหลายประเภท ทั้งซองดูดออกซิเจน ซองกันชื้น ซองปลดปล่อยเอทานอล และซองดูดก๊าซเอทิลีน ที่เหมาะกับผลิตภัณฑ์ที่หลากหลาย หากไม่แน่ใจว่าจะเลือกใช้แบบไหนดี สามารถขอคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญของเราได้ เพื่อให้ได้โซลูชันที่ตอบโจทย์กับความต้องการของคุณที่สุด

 

เขียนโดย

ดร.ธีรนันท์ เจนจรัสสกุล
อดีตรองศาสตราจารย์ ภาควิชาเทคโนโลยีทางอาหาร คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

 

Reference

พระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522. มาตรา 25 และมาตรา 27. https://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2522/A/079/1.PDF 

ประกาศกระทรวงสาธารณสุขฉบับที่ 435 พ.ศ. 2565 เรื่อง กำหนดคุณภาพหรือมาตรฐานของภาชนะบรรจุที่ทำจากพลาสติก

https://food.fda.moph.go.th/food-law/announ-moph-435 

ประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ 420) พ.ศ. 2563 เรื่อง วิธีการผลิต เครื่องมือเครื่องใช้ในการผลิต และการเก็บรักษาอาหาร https://food.fda.moph.go.th/gmp-head/420/ 

ธีรนันท์ เจนจรัสสกุล, สิริยุภา เนตรมัย, ฐิติศิลป์ กิจเชวงกุล, 2025. FoSTAT. หลักสูตร Advanced Shelf Life Estimation of Food Products.