เคยสงสัยกันไหม ? ทำไมใน ซองขนม ขวดอาหารเสริม ซองอะลูมิเนียมฟอยล์วิตามินหรือยา มักมีซองเล็ก ๆ ข้างในมีเม็ดใสเล็ก ๆ ที่เขียนว่า “วัตถุกันชื้น (Desiccant)” อยู่ในบรรจุภัณฑ์อาหาร หลายคนอาจสงสัยว่าซองนี้คืออะไร ? ข้างในซองมีอะไร ? ทำไมต้องใส่มาด้วย ?
ซองเล็ก ๆ เหล่านี้คือฮีโร่ที่คอยดูดความชื้น รักษาคุณภาพ และยืดอายุผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ โดยภายในซองกันชื้นนั้นบรรจุ ซิลิก้าเจล (Silica Gel) ซึ่งเป็นสารที่มีคุณสมบัติในการดูดความชื้นได้อย่างดีเยี่ยม เหมาะสำหรับประเทศไทยที่มีสภาพอากาศร้อนชื้นตลอดทั้งปี
สารบัญบทความ
- ซิลิก้าเจล (Silica Gel) คืออะไร ? สามารถดักจับ ดูดความชื้นในอากาศได้อย่างไร
- หลักการทำงานของซิลิก้าเจล
- ทำไมต้องใช้ “ซิลิก้าเจล กันชื้น”? ไขข้อสงสัยเกี่ยวกับความสำคัญของการควบคุมความชื้น
- ทำไม ซิลิก้าเจล (Silica Gel) จึงเป็น กันชื้น ที่เหมาะกับการใช้งานในประเทศไทย มากที่สุด
- ซิลิก้าเจลอันตรายหรือไม่ มีข้อควรระวังอะไรบ้าง ?
- ซิลิก้าเจล สารดูดความชื้นช่วยป้องกันการเสื่อมสภาพ และยืดอายุการเก็บรักษาสินค้า
ซิลิก้าเจล (Silica Gel) คืออะไร ? สามารถดักจับ ดูดความชื้นในอากาศได้อย่างไร
ซิลิก้าเจล ทำมาจากซิลิคอนไดออกไซด์ (Silicon Dioxide, SiO₂) ซึ่งเป็นสารประกอบทางเคมีชนิดเดียวกับที่พบในทราย มีลักษณะเป็นเม็ดเล็ก ๆ ใส ๆ คล้ายแก้ว หรืออาจมีสีอื่น ๆ หากมีการใส่สารบ่งชี้ความชื้นเข้าไป ซิลิก้าเจลมีรูพรุนขนาดเล็ก (ระดับนาโนเมตร) จำนวนมาก ทำให้มีพื้นที่ผิวในการดูดซับความชื้นได้ดีมาก เพราะกลไกการดูดความชื้นของซิลิก้าเจลคือ การดูดซับทางกายภาพ (Physical Adsorption) ไม่ใช่ปฏิกิริยาเคมี โดยโมเลกุลของน้ำจะถูกดึงดูดและยึดเกาะกับพื้นผิวภายในรูพรุนของซิลิก้าเจลด้วยแรงแวนเดอร์วาลส์ (Van der Waals forces) ภายในรูพรุนขนาดเล็กมาก ๆ ความดันไอน้ำจะลดลง ทำให้โมเลกุลของน้ำในอากาศควบแน่น (Condensation) กลายเป็นของเหลวและถูกกักเก็บไว้
หลักการทำงานของซิลิก้าเจล
ในสภาพแวดล้อมที่มีความชื้นสัมพัทธ์สูง เช่น ประเทศไทย ซิลิก้าเจลช่วยรักษาคุณภาพสินค้าที่ไวต่อความชื้นโดยใช้ พื้นที่ผิวจำนวนมหาศาล (>700 ตารางเมตรต่อกรัม) บนโครงสร้างรูพรุนดักจับไอน้ำส่วนเกินที่ซึมผ่านบรรจุภัณฑ์ (water vapor permeation) จากภายนอก (ความดันไอน้ำสูง) เข้าไปภายในบรรจุภัณฑ์สำหรับการเก็บรักษาอาหารแห้ง (ความดันไอน้ำต่ำ) ป้องกันความเสียหายต่อสินค้าอันเนื่องมาจากความชื้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ทำไมต้องใช้ “ซิลิก้าเจล กันชื้น”? ไขข้อสงสัยเกี่ยวกับความสำคัญของการควบคุมความชื้น
ความชื้นส่งผลเสียมากกว่าที่คิด หากปล่อยให้สัมผัสผลิตภัณฑ์โดยไม่ป้องกัน จะเกิดอะไรขึ้น ?
- อาหาร : ขนมขบเคี้ยวเหนียวไม่กรอบอร่อยเหมือนเดิม , อาหารแห้งขึ้นราเน่าเสีย , เครื่องปรุงรสจับตัวเป็นก้อน
- ยาและอาหารเสริม : ประสิทธิภาพของตัวยาอาจลดลง , เกิดการเสื่อมสภาพ , หรือมีเชื้อราปนเปื้อน
- เครื่องใช้ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ : เกิดสนิม , การกัดกร่อน , วงจรไฟฟ้าลัดวงจร , และอุปกรณ์เสียหาย
- เสื้อผ้าและเครื่องหนัง : กลิ่นอับชื้น , ขึ้นรา , สีซีดจาง
- เอกสารและสิ่งของมีค่า : กระดาษอาจบวม , สีเลอะเลือน , เกิดเชื้อรา
- ในภาคอุตสาหกรรม : ความชื้นที่ไม่ได้รับการควบคุมอาจส่งผลต่อกระบวนการผลิต , คุณภาพของผลิตภัณฑ์ , และอายุการใช้งานของเครื่องจักร
จะเห็นได้ว่าความชื้นสามารถก่อให้เกิดปัญหาต่าง ๆ มากมาย ตั้งแต่ความเสียหายเล็กน้อยที่ทำให้เสียความรู้สึก ไปจนถึงความเสียหายร้ายแรงที่ส่งผลต่อมูลค่าและความปลอดภัยของสินค้า ดังนั้น ซองกันชื้น จึงเปรียบเสมือน ผู้พิทักษ์ ที่คอยปกป้องรักษาผลิตภัณฑ์และสิ่งของต่าง ๆ จากผลกระทบด้านลบของความชื้น โดยซิลิก้าเจลช่วยให้เกิดผลตามมาดังนี้
- รักษาคุณภาพของผลิตภัณฑ์ : ป้องกันการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพและเคมีที่เกิดจากความชื้น ทำให้สินค้าคงสภาพที่ดี
- ยืดอายุการเก็บรักษา : ชะลอการเสื่อมสภาพและการเจริญเติบโตของเชื้อจุลินทรีย์ที่ต้องการความชื้น
- ป้องกันความเสียหาย : ลดความเสี่ยงของการเกิดสนิม , เชื้อรา , การกัดกร่อน , และความเสียหายอื่น ๆ ที่เกิดจากความชื้น
- รักษาประสิทธิภาพ : ในกรณีของยาและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ การควบคุมความชื้นช่วยรักษาประสิทธิภาพในการทำงาน
- สร้างความมั่นใจให้กับผู้บริโภค : สินค้าที่ได้รับการปกป้องจากความชื้นอย่างดีจะสร้างความมั่นใจในคุณภาพและความปลอดภัย
ด้วยเหตุผลเหล่านี้เอง เราจึงเห็นความสำคัญของการ “กันชื้น” ในหลากหลายอุตสาหกรรมและผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ รอบตัวเรา และ ซิลิก้าเจล (Silica Gel) ก็เป็นหนึ่งในตัวช่วยสำคัญที่ถูกนำมาใช้ในการควบคุมความชื้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ทำไม ซิลิก้าเจล (Silica Gel) จึงเป็น กันชื้น ที่เหมาะกับการใช้งานในประเทศไทย มากที่สุด
ประเทศไทยมีสภาพอากาศร้อนชื้นตลอดทั้งปี (เฉลี่ย 85-90 %RH) ความชื้นสูงนี้เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดปัญหาต่าง ๆ มากมาย ไม่ว่าจะเป็นอาหารเน่าเสีย เครื่องใช้ไฟฟ้าเสียหาย หรือเชื้อราขึ้นตามเสื้อผ้าและเฟอร์นิเจอร์ การใช้สารดูดความชื้นจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งในการป้องกันปัญหาจากความชื้น โดยซิลิก้าเจลได้รับความนิยมมากกว่าวัตถุกันชื้นอื่นด้วยเหตุผลต่าง ๆ ดังนี้
ซิลิก้าเจล (Silica Gel) ประสิทธิภาพในการดูดความชื้นสูง
ซิลิก้าเจลมีโครงสร้างที่เป็นรูพรุนจำนวนมาก ทำให้มีพื้นที่ผิวสูงในการดูดซับโมเลกุลของน้ำ สามารถดูดซับความชื้นได้มากกว่า 35% ของน้ำหนักตัวเอง ซึ่งสูงกว่าสารดูดความชื้นอื่น เช่น ดินเบนโทไนต์ (Bentonite Clay) ดูดความชื้นได้ 15% และ โมเลกุลาร์ซีฟ (Molecular Sieve) ดูดความชื้นได้ 20% เปรียบเทียบที่ 90 %RH 25 oC
ซิลิก้าเจล (Silica Gel) ไม่ทำปฏิกิริยาทางเคมี
ซิลิก้าเจลเป็นสารเฉื่อยทางเคมี ไม่ทำปฏิกิริยากับสารอื่น ๆ จึงปลอดภัยต่อการใช้งานกับอาหาร ยา เครื่องใช้ไฟฟ้า และผลิตภัณฑ์อื่น ๆ ที่ต้องการการปกป้องจากความชื้น โดยไม่ก่อให้เกิดการปนเปื้อนหรือความเสียหายต่อผลิตภัณฑ์ ในขณะที่ แคลเซียมคลอไรด์ (CaCl₂) มีฤทธิ์กัดกร่อน (corrosive) โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีความชื้นและเปลี่ยนสภาพเป็นของเหลวเมื่อดูดซับความชื้นปริมาณมาก
ซิลิก้าเจล (Silica Gel) ไม่เป็นพิษและปลอดภัย
ซิลิก้าเจล food grade ชนิดที่ไม่ผสมสารบ่งชี้ (Non-indicating Silica Gel) ไม่เป็นพิษ ไม่มีกลิ่น และไม่กัดกร่อน ปลอดภัยใช้งานในหลากหลายสถานการณ์ รวมถึงการเก็บรักษาอาหารและยาให้คงอยู่ได้นานขึ้น
ซิลิก้าเจล (Silica Gel) ทนทานต่ออุณหภูมิ
ซิลิก้าเจลยังคงมีประสิทธิภาพในการดูดความชื้นได้ดีในช่วงอุณหภูมิที่หลากหลาย ซึ่งเหมาะสมกับสภาพอากาศร้อนและชื้นในประเทศไทย เมื่อเทียบกับสารดูดความชื้นอื่น ซิลิก้าเจลจึงเป็นตัวเลือกที่ลงตัวทั้งด้านประสิทธิภาพ ความปลอดภัย และความสะดวกในการใช้งานในสภาวะที่ร้อนและชื้น เช่น ประเทศไทย
ซิลิก้าเจลอันตรายหรือไม่ มีข้อควรระวังอะไรบ้าง ?
ซิลิก้าเจล food grade เป็นเม็ดดูดความชื้นที่ไม่เป็นพิษ (non-toxic) สามารถใช้กับผลิตภัณฑ์อาหารได้ โดยซิลิก้าเจลเป็นสารเฉื่อยทางเคมี ไม่ทำปฏิกิริยากับสารอื่น ๆ (Non-reactive) จึงไม่เป็นพิษต่อร่างกายหากสัมผัสทางผิวหนัง และ ไม่ติดไฟ (Non-flammable) จึงปลอดภัยขณะเก็บคงคลังหรือขนส่ง อย่างไรก็ตามมีข้อควรระวังเรื่องการสำลัก (Choking Hazard) เพราะเม็ดซิลิก้าเจลมีขนาดเล็ก อาจเป็นอันตรายจากการสำลัก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเด็กเล็กและสัตว์เลี้ยง จึงควรเก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่ควรรับประทานเม็ดซิลิก้าเจล เพราะถึงแม้ว่าจะไม่เป็นพิษ แต่ซิลิก้าเจลไม่ได้ถูกออกแบบมาให้รับประทาน ร่างกายไม่สามารถย่อยได้ การกลืนกินอาจทำให้เกิดอาการอุดตันในระบบทางเดินอาหารได้
ซิลิก้าเจล สารดูดความชื้นช่วยป้องกันการเสื่อมสภาพ และยืดอายุการเก็บรักษาสินค้า
ซิลิก้าเจล (Silica Gel) เป็นสารดูดความชื้นที่ช่วยป้องกันการเสื่อมสภาพของอาหาร ยา เครื่องสำอาง และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ประสิทธิภาพสูง หากท่านกำลังมองหาซิลิก้าเจล ซองกันชื้น ขอแนะนำ Janjaras Group เราจำหน่าย ซิลิก้าเจล food grade คุณภาพสูง KeepDri ป้องกันความชื้นที่ส่งผลต่อคุณภาพของสินค้า และผลิตภัณฑ์ยืดอายุอาหารหรือขนมที่เสียง่ายให้สามารถจัดเก็บได้นานยิ่งขึ้น สะดวกต่อการทำตลาดและขนส่ง และช่วยลด Food Waste ได้อีกด้วย หากสนใจสั่งซื้อซิลิก้าเจลหรือสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อเราได้เลย !
References
Theeranun Janjarasskul, Kanitha Tananuwong, Varapha Kongpensook, Sumate Tantratian & Sirirat Kokpol (2016). Shelf life extension of sponge cake by active packaging as an alternative to direct addition of chemical preservatives. LWT-Food Science and Technology, 72: 166-174. https://doi.org/10.1016/j.lwt.2016.04.049
Aaron L. Brody, Eugene R. Strupinsky, Lauri R. Kline (2001). Active Packaging for Food Applications. CRC Press. https://doi.org/10.1201/9780367801311
เขียนโดย
ดร.ธีรนันท์ เจนจรัสสกุล
อดีตรองศาสตราจารย์ ภาควิชาเทคโนโลยีทางอาหาร คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
